TPS Kontrolü ve Ayarlanması – Pajero Pinin GDI

Merhabalar Pinin Severler,

Pinincilerin sıkça mağdur olduğu konulardan birisi, TPS (Throttle Position Sensor) parçamızın ayarının düzgün yapılmaması sonucu, büyük korkularla veya maliyetlerle karşılaşabiliyorlar.

TPS’nin ne işe yaradığını kısaca açıklayayım, bizim gaz tertibatımız tamamen elektroniktir, otomatik vitesli araçlarda gaz pedalına bağlı bir gaz teli görebilirsiniz fakat, bunun tek amacı vites geçişlerini daha düzgün yapmasına yardımcı olan bir teldir motor bölümündeki bir mekanizmadan doğruca şanzımana gider. Gaz pedalının hemen üzerinde APS (Accelerator Position Sensor) bulunur. Bu sensör bizim pedala ne kadar bastığımızı okur ve hem beyne hemde direkt olarak gaz kelebeğinde bulunan Throttle Valve Control Servo bölümüne sinyal gönderir, beyin gaz kelebeğine giden ve kendine gelen sinyali okur ve gaz kelebeğine gerekli komutu gönderir. Kontrol servosu gaz kelebeğini gerekli oranda çevirir, TPS de nekadar çevrildiğini okur ve beyne geri bildirir, sonrasında araç gaz almaya başlar. Yani TPS, APS, TVCS ve Engine-ECU gaz verebilmemiz için bir bütün olarak çalışır.

Bizim başımıza iş açan konu ise, ustaların TPS’yi el yordamıyla göz kararıyla ayarlamaya çalışmasından kaynaklanıyor. Halbuki işi kitabına göre yapsa hem daha az uğraşacak hem bizlerde sorunsuz kullanabileceğiz.

Anlatıma başlamadan önce şunuda not olarak belirtmek istiyorum, araçtaki tüm sensörlerin ve elektronik parçaların ölçümler yapılarak arızalı olup olmadığı, ayarsız olup olmadığı anlaşılmaktadır. Pahalı parçalar için deneme yanılma yoluyla iş yapmamıza gerek yoktur.

İşlemi Pajero Pinin Tamir kitapçığından alıp türkçeleştirerek ve açıklama bölümleri ekleyerek anlatacağım, orjinal dökümanın görselinide buradan paylaşacağım. İngilizcesi ve tecrübesi olanlar direkt olarak orjinal dökümandan da işlerini halledebilirler.

Kitapçıkta, mut2 kullanarak yada özel konnektörler kullanarak anlatımı mevcut ancak bunlar elimizde olmadığını farzederek, aynı işi gören kendi yöntemimizle anlatımını yapacağım.

TPS Sensörünün Ayarlanması

1. Öncelikle Motor koruma kapağını söküyoruz, sonra boğaz kelebeğine giren hava horutumunu kaldırıyoruz. Sonraki aşamada boğaz kelebeğinin vanasına müdahele ihtiyacımız olacak.
2. Throttle Valve Controller Servo konnektörünü söküyoruz. Bu konnektör gaz kalebeğine takılı olan iki konnektörden aracın arka tarafına doğru olan konnektör.
3. 2 Adet İğneye ihtiyacınız olacak, bu iğneleri TPS’ye takılı olan konnektörün kafasından 2. ve 3. bacağın kablolarının dibinden batırıyoruz. TPS boğaz kelebeğine takılı olan ve aracın önüne doğru yer alan konnektör. TPS de 4 adet bacak bulunmaktadır, sıralaması ise, Konnektöre karşıdan baktığınızda tırnağı yukarıda kaldığında sol taraf 1. bacak ve sırayla sağa doğru gider. Şuan ki işlemde 2 ve 3 olduğu için ortada kalan iki bacak zaten. İğnelerin birbirine temas etmediğine emin olun.
4. Kontağı açın.
5. Multimetremizi 0.5V  değer okuyabilecek şekilde ayarlıyoruz.
6. Boğaz kelebeğinin vanasını tamamen kapalı olacak şekilde fazlada güç uygulamadan bastırıyoruz. Bunu elinizle veya sivri ve metal olmayan bir cisimle yapabilirsiniz. Vana, voltaj ölçümü sabitlenene kadar bu şekilde basılı kalacak.
7. Multimetrenin uçlarını iğnelerle temas ettiriyoruz.
8. Görmeniz gereken değerler 0.4V ile 0.6V arasında olması gerekiyor. Eğer bu değerlerinde dışında kalıyorsa, TPS’inin vidaları biraz gevşetip sağa veya sola çevirerek değer aralığına getirmeniz gerekiyor. Bu esnada vanayı hep kapalı tutmanız gerekiyor, o kısmı unutmayın. Zaten bu değerleri  görüyorsanız bir sonraki adıma geçebilirsiniz.
9. Bu ayarı yaptıktan sonra, ikinci bir kontrol ayarı bulunuyor. Kontağı kapatın, iğneleri 3. ve 4. bacağa takın.
10. Kontağı açın, Vanayı kapalı tutun ve voltaj ölçümü yapın. Görmeniz gereken değerler 4.2V – 4.8V arasında olması gerekmektedir. Eğer bu değerleri göremiyorsanız ancak yakın bir değerdeyseniz, bir önceki işleme geçip, 0.4V-0.6V arasından çıkmadan ayarı değiştirin ve işlemi tekrar edin. Bu denemelere rağmen bu voltaj aralığına gelemiyorsanız TPS arızalıdır. Ayrıca TPS’nin sağlam olup olamadığı testi aşağıda anlatılacaktır.
11. Her iki voltaj ölçümü standart değer aralığına geldiğinde, Kontağı kapatın
12. Throttle Valve Controller Servo konnektörünü takın, iğneleri sökün. Hava hortumunu boğaz kelebeğine tekrar bağlayın.
13. Kontağı açın ve hemen kapatın, 10 saniye bekleyin ve aracı çalıştırın. Test sürüşünü yapın.
14. İşlem sonrası arıza kodu verebilir, bunu silebilir yada sildirebilirsiniz. TVCS konnektörü çıkartılmış durumdayken kontak açtığımız için veriyor.

TPS Ayarsız veya Arızalı ise Belirtileri Ne Olur?

Araç düzensiz gaz alır, gaz yemez, gaz keser, rölantide dalgalanma, düşük rölanti, yüksek rölanti, ani yüklenmelerde sapıtma gibi durumlar meydana gelir.

TPS’nin Kontrolünün Yapılması

1. TPS konnektörünü sökün.
2. TPS’nin 1 ve 3. bacağından multimetre ile direnç ölçümü yapın.
3. Görmeniz gereken değerler 3.5KOhm – 6.5Kohm arasında olması gerekir. Değer aralığındaysa sorun yoktur değer aralığı dışındaysa arızalıdır.
4. Yukarıdaki değerler doğruysa sıradaki işlemimiz, 1 ve 2. bacakta direnç ölçümü yapın, burada değerler önemli değil, önemli olan sensör döndükçe değerlerin sapıtmadan düzgün bir şekilde yukarı yada aşağı hareket etmesi gerekir. Aynı ölçümü 1 ve 4. bacaklar içinde yapın. Sensörü çevirmek için 3 yol var. 1- Sensörü sökün ve elle çevirin 2- Boğaz kelebeğinin vanasını elle oynayarak çevirin 3- kontağı açın ve gaz pedalına basarak çevirin. Tavsiyem 1. yöntemdir. Ayar yapmayı öğrendiğimize göre TPS’yi sökmeye korkmaya gerek yok artık.

İşlemlerimiz bu kadar umarım anlaşılır olmuştur. Lütfen tecrübübeli kişiler bu işi kendi başına yapsın. Yanlış yapılan herhangi bir adımdan Pajero Pinin TR sorumlu değildir.

Değerler yalnızca Pajero Pinin 1.8 GDI veya 2.0 GDI için geçerlidir.

Saygılarımla Osman Fatih Sevim